Tham gia đóng góp về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), về nghĩa vụ người tiêu dùng, ĐBQH Cầm Thị Mẫn, ĐBQH chuyên trách thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, cho biết khoản 1 Điều 5 dự thảo luật quy định kiểm tra sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trước khi nhận theo quy định của pháp luật; lựa chọn tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Vấn đề này Báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã giải thích và cho rằng việc kiểm tra sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trước khi nhận là không bắt buộc đối với mọi trường hợp. Tuy nhiên, nội dung này cần được phân tích làm rõ để đảm bảo tính khả thi khi luật được ban hành kịp thời, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên thực tế.
Đại biểu Cầm Thị Mẫn cho biết, đối với hàng hóa, sản phẩm có thể kiểm tra được nhưng đối với dịch vụ chỉ khi sử dụng mới biết được chất lượng nên không thể quy định là kiểm tra trước khi nhận đối với các dịch vụ nói chung. Đối với hàng hóa, sản phẩm có thể lựa chọn nguồn gốc xuất xứ theo nhãn mác giấy chứng nhận nhưng đối với dịch vụ không thể không xác định theo tiêu chí nguồn gốc xuất xứ. Việc kiểm tra và lựa chọn trước khi nhận hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ như dự thảo đang quy định, nghĩa là nghĩa vụ người tiêu dùng.
Trên thực tế, việc kiểm tra, lựa chọn và quyết định mua sản phẩm, hàng hóa và quyết định sử dụng dịch vụ được người tiêu dùng luôn thực hiện một cách tự nhiên nhất để đáp ứng với nhu cầu, mong muốn của họ. Trong khi đó, chúng ta đều biết các quy định được xây dựng trong dự thảo luật này là nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng trước sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ khiếm khuyết không đảm bảo chất lượng. Vậy, trách nhiệm trước tiên là của tổ chức, cá nhân kinh doanh khi cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ ra xã hội phải bảo đảm chất lượng theo tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện nhất định.
Việc quy định nghĩa vụ của người tiêu dùng trong trường hợp này không khác gì đẩy trách nhiệm cho chính những người tiêu dùng trong bảo vệ quyền lợi của họ, vì vậy, đại biểu Cầm Thị Mẫn đề nghị xem xét bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 5.
Về án phí, lệ phí tòa án đối với vụ án dân sự, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Điều 71, theo đại biểu Cầm Thị Mẫn, các quy định tại điều này còn một số điểm cần phải được xem xét tiếp tục chỉnh sửa cho phù hợp. Cụ thể: Đối với tên gọi của điều luật, Bộ Luật tố tụng dân sự hiện hành quy định hai loại thủ tục giải quyết bao gồm thủ tục giải quyết vụ án dân sự và thủ tục giải quyết việc dân sự tương ứng với hai thủ tục vừa nêu. Nếu giải quyết vụ án dân sự thì khi giải quyết tòa án sẽ xem xét, quyết định vấn đề án phí; nếu giải quyết việc dân sự thì tòa án sẽ xem xét, quyết định vấn đề lệ phí. Do vậy, tên gọi của Điều 71 dự thảo luật chưa phù hợp với các quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.
Đại biểu Cầm Thị Mẫn cũng đề nghị rà soát về tên của điều luật và nội dung tại khoản 1 Điều 2; khoản 1, khoản 2, khoản 3 Điều 71, chỉnh lý lại cho phù hợp với quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự và Nghị quyết số 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đại biểu Cầm Thị Mẫn cũng cho rằng, quy định về việc xử lý khoản tiền bồi thường thiệt hại trong vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong trường hợp vụ án do tổ chức xã hội khởi kiện vì lợi ích công cộng tại khoản 3 Điều 73 quy định giao Chính phủ quy định chi tiết Điều 73 là chưa hợp lý. Bởi, nếu hướng dẫn quy định chi tiết việc giải quyết vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại khoản 1 sẽ dẫn đến chồng lấn thẩm quyền với tòa án. Vì khoản 1 quy định tiền bồi thường là đối tượng thiệt hại được thực hiện theo bản án, quyết định của tòa án. Mặt khác, nếu phải hướng dẫn cách giải quyết tranh chấp, thẩm quyền không thuộc về Chính phủ. Do đó, đại biểu Cầm Thị Mẫn đề nghị xem xét chỉnh lý Điều 73 cho phù hợp.