Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Hủa Phăn năm 2022. Ảnh: Phong sắc
Có thể khẳng định, hiếm có mối quan hệ nào lại có xuất phát điểm từ trong khói lửa chiến tranh như mối quan hệ giữa hai tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn. Để rồi, đi qua nhiều thử thách khắc nghiệt nhất, mối quan hệ ấy càng trở nên son sắt, thủy chung và thắm tình hữu nghị. Ngược dòng lịch sử trở lại những năm 1946-1949, nhận thức đầy đủ vị trí chiến lược của vùng biên giới, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã lãnh đạo các lực lượng vũ trang phối hợp với bộ đội chủ lực và đoàn công tác vũ trang miền Tây, mở chiến dịch Lê Lợi, nhằm khai thông biên giới Việt – Lào và xây dựng hành lang chiến lược nối hậu phương Thanh Hóa với căn cứ địa Việt Bắc. Trong chiến dịch này, Thanh Hóa đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội Pa Thét Lào tiến công giải phóng các huyện Mường Xôi, Sầm Tớ, Mường Khọ và tạo điều kiện để bạn xây dựng khu căn cứ cách mạng Bắc Lào. Đặc biệt, Thanh Hóa cũng vinh dự trở thành căn cứ trực tiếp của cách mạng Lào, khi Chính phủ kháng chiến Lào chuyển địa điểm làm việc từ Tuyên Quang về Thanh Hóa (năm 1950). Với tình đồng chí keo sơn, Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc Thanh Hóa đã tận tình giúp đỡ, bảo vệ và bảo đảm các điều kiện cần thiết để Chính phủ kháng chiến Lào hoạt động trong thời gian ở Thanh Hóa.
Cũng trong chiến dịch Thượng Lào (1953), Đảng bộ và Nhân dân Thanh Hóa đã huy động hàng ngàn lượt dân công, hàng ngàn xe đạp thồ, hàng ngàn chiếc thuyền, hàng ngàn tấn gạo và thực phẩm các loại... đáp ứng 70% nhu cầu của chiến dịch. Sau chiến thắng Thượng Lào, theo chỉ đạo của Trung ương Đảng, Thanh Hóa đã tham gia chi viện, cùng Nhân dân các dân tộc Lào xây dựng căn cứ cách mạng Hủa Phăn ngày càng vững mạnh, góp phần cùng Nhân dân các dân tộc Lào đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược. Khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi, cùng với cả nước, Đảng bộ và Nhân dân Thanh Hóa tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, nhanh chóng khôi phục sản xuất và ổn định đời sống Nhân dân. Tháng 10-1955, Thanh Hóa bắt tay xây dựng tuyến Quốc lộ 217; đến năm 1961 giúp bạn xây dựng tuyến đường 217B, nối đường 217 từ Na Mèo (Thanh Hóa) đến Sầm Nưa và kết nối miền xuôi, miền núi Thanh Hóa với tỉnh Hủa Phăn. Cũng trong giai đoạn này, Đảng bộ và Nhân dân Thanh Hóa đã xây dựng trường học tại huyện Cẩm Thủy để đón tiếp 200 cán bộ nữ và 200 thiếu niên của nước bạn Lào từ khu tập kết Sầm Nưa - Phong Xa Lỳ về học tập.
Với âm mưu phá hoại Chính phủ Liên hiệp Lào để thành lập Chính phủ tay sai, đế quốc Mỹ đã tiếp tay cho bè lũ phản động Lào tấn công vào khu giải phóng. Trước tình hình đó, tháng 5-1959, Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh Hóa lại vinh dự được đón Trung ương Đảng và lực lượng kháng chiến Lào trở lại Thanh Hóa đặt trụ sở làm việc. Tỉnh Thanh Hóa đã xây dựng cơ sở vật chất, bảo đảm điều kiện hoạt động của Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào và giúp bạn mở trường đào tạo cán bộ trung cao cấp. Năm 1963, Trung ương Đảng và lực lượng cách mạng Lào chuyển về căn cứ Sầm Nưa và xây dựng nơi đây trở thành “thủ đô kháng chiến” chống Mỹ. Đứng trước yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới của hai nước, hai tỉnh, năm 1965, Thanh Hóa và Hủa Phăn đã ký kết Hiệp nghị Mậu dịch giữa hai tỉnh; tháng 5-1968, ký kết Hiệp nghị phát triển kinh tế - văn hóa và sau đó, định kỳ hai năm sẽ tiến hành xem xét sửa đổi, bổ sung Hiệp nghị cho phù hợp với yêu cầu thực tế. Việc ký kết các văn bản hợp tác chính là biểu tượng sinh động của mối quan hệ đoàn kết, gắn bó thủy chung, đồng thời là cơ sở pháp lý để xây đắp mối quan hệ bền chặt và hợp tác toàn diện giữa hai tỉnh Thanh Hóa - Hủa Phăn sau này. Thực hiện các thỏa thuận đã ký kết, trong thời kỳ 1965-1975, Thanh Hóa đã nhiều lần cử chuyên gia sang giúp tỉnh Hủa Phăn hoạch định phương án phát triển kinh tế - văn hóa trong vùng giải phóng. Đồng thời, giúp bạn tổ chức phát triển nông nghiệp ở các huyện Mường Xôi, Sầm Tớ, Xiềng Khọ, Mường Xẩm...; xây dựng các cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; xây dựng bệnh xá, bệnh viện và hệ thống trường phổ thông, đào tạo công nhân kỹ thuật, giáo viên, y sĩ...
Có thể nói, trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng bộ và Nhân dân Thanh Hóa đã huy động cao nhất sức người, sức của, góp phần chi viện cho các chiến trường. Đặc biệt, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ là những người con thân yêu của quê hương Thanh Hóa đã tình nguyện lên đường chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên đất bạn Lào; hàng ngàn người đã anh dũng hy sinh, đóng góp máu xương của mình cùng nước bạn đưa cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi cuối cùng.
Trải qua thử thách khắc nghiệt nhất của chiến tranh, mối quan hệ “lửa thử vàng, gian nan thử sức” ấy đang tiếp tục được vun đắp để trở nên bền chặt và ngày càng toàn diện. Với tuyến biên giới chung dài 213,64km, thực hiện chủ trương của hai Đảng, hai Nhà nước về hợp tác hữu nghị giữa các địa phương có chung biên giới hai nước, nhằm tạo sức mạnh tổng hợp, cổ vũ, động viên, giúp đỡ lẫn nhau thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở mỗi nước, ngày 2-5-1967, Thanh Hóa và Hủa Phăn đã ký kết hợp tác hữu nghị giữa hai tỉnh. Đây là sự kiện có ý nghĩa chính trị sâu sắc, minh chứng cụ thể cho tình đoàn kết anh em, tình đồng chí sâu đậm giữa Nhân dân hai tỉnh. Đồng thời, trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng và xây dựng quê hương, hai tỉnh Thanh Hóa và Hủa Phăn đã làm tốt chức năng là cầu nối hữu nghị giữa hai Đảng, hai Nhà nước và Nhân dân hai nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp dựng nước và giữ nước của hai dân tộc. Bắt tay vào công cuộc đổi mới của mỗi nước, mối quan hệ hợp tác toàn diện đã được lãnh đạo hai nước, hai tỉnh tiếp tục phát huy. Trên cơ sở các nội dung của Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác, hai tỉnh đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh, đào tạo cán bộ. Hằng năm, hai tỉnh đã tổ chức các đoàn đại biểu cấp cao để thăm viếng lẫn nhau, nhằm tăng cường hơn nữa tình hữu nghị, đánh giá lại hiệu quả của những thỏa thuận hợp tác đã đề ra, đồng thời bổ sung thêm những nội dung hợp tác mới cho thời gian tiếp theo.
Bước sang năm 2022 - năm có ý nghĩa hết sức đặc biệt, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Lào và hai tỉnh Thanh Hóa - Hủa Phăn. Hòa trong không khí hân hoan kỷ niệm các sự kiện lớn như: 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Lào (5-9-1962 - 5-9-2022), 45 năm ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam – Lào (18-7-1977 - 18-7-2022), 55 năm ký kết hợp tác giữa hai tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn (4-1967 - 4-2022), từ giữa tháng 4-2022, đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Thanh Hóa do đồng chí Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng đoàn, đã sang thăm, làm việc và chúc Tết cổ truyền Bunpimay tại tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào. Trong không khí thắm tình hữu nghị, nhiều đường hướng lớn trong mối quan hệ giữa hai địa phương trong thời gian tới đã được lãnh đạo hai bên thảo luận và đi đến thống nhất bằng một thỏa thuận hợp tác có ý nghĩa sâu sắc, góp phần vun đắp cho mối quan hệ thủy chung, trong sáng giữa hai tỉnh Thanh Hóa - Hủa Phăn càng thêm bền chặt, ngày càng đi vào chiều sâu và mang lại kết quả thiết thực, toàn diện.
Trong đó, trọng tâm là hợp tác về chính trị, đối ngoại, như: Hai tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống cho cán bộ, đảng viên, Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ của hai bên nhận thức sâu sắc về truyền thống và vun đắp cho mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào, hai tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn ngày càng phát triển. Đồng thời, thống nhất tổ chức các hoạt động trao đổi đoàn cấp tỉnh, cấp sở, ngành, địa phương trong tỉnh, tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, thể thao chào mừng kỷ niệm 60 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (5-9-1962 - 5-9-2022), 45 năm Ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Lào (18-7-1977 - 18-7-2022), 55 năm ký kết hợp tác giữa 2 tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn (4-1967 – 4-2022). Tiếp tục phát huy vai trò trong hợp tác kết nghĩa và hỗ trợ, giúp đỡ Nhân dân hai bên biên giới phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, xây dựng khu vực biên giới Thanh Hóa - Hủa Phăn hòa bình, ổn định và phát triển. Cùng với đó, triển khai tổ chức việc ký kết hợp tác (kết nghĩa) giữa TP Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa và huyện Quắn, tỉnh Hủa Phăn. Tiếp tục tăng cường hợp tác (kết nghĩa) giữa các xã dọc biên giới của tỉnh Thanh Hóa với các bản, cụm bản dọc biên giới của tỉnh Hủa Phăn. Ngoài ra, hai bên tiếp tục rà soát, đề xuất cơ quan có thẩm quyền của hai nước tặng thưởng huân chương, huy chương và các phần thưởng cao quý khác cho các tổ chức, cá nhân có nhiều thành tích xuất sắc trong việc củng cố và tăng cường mối quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt Nam – Lào.
Dựa trên mối quan hệ truyền thống tốt đẹp, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào nói chung; đồng thời, dựa trên mối quan hệ đã được “thử lửa chiến tranh” và nhất là những thành quả hợp tác toàn diện đạt được suốt hơn 5 thập kỷ qua, chúng ta có quyền kỳ vọng, mối quan hệ thủy chung, trong sáng giữa hai tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn sẽ có tương lai phát triển tươi sáng và hứa hẹn nhiều thành tựu rực rỡ.
Khôi Nguyên